Tien jaar geleden zette ik als accountant bij PwC mijn laatste handtekening onder de jaarrekening van V&D, en nu, met de faillissementen van Blokker en Stella Fietsen, moet ik denken aan de impact op de werknemers en hun families. Een faillissement is voor hen een ramp en ook voor bestuurders, commissarissen, investeerders, banken en accountants. Zij dragen een zware verantwoordelijkheid bij continuïteitsproblemen en een dreigend faillissement in het bijzonder.
Signalen van een faillissement
Hoe kun je een mogelijk faillissement vroegtijdig signaleren? Twee belangrijke methoden zijn:
- Altman Z-score: dit rekenmodel beoordeelt de kredietwaardigheid van bedrijven en is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar faillissementen.
- Accountants: in mijn PwC-tijd en ook de afgelopen 10 jaar als interim CFO en vennoot bij Beerensteyn Partners heb ik gezien hoe belangrijk het is om de accountants te volgen als je wilt weten of bedrijfscontinuïteit mogelijk een probleem is.
Dit artikel gaat in op de tweede methode.
De externe accountant en ‘going concern’
De eerste vraag is wanneer accountants de continuïteit van een onderneming in het kader van de jaarrekeningcontrole onder de loep nemen. Het antwoord is simpel: accountants kijken altijd naar going concern, vanaf het openen van het dossier tot het zetten van hun handtekening.
De diepgang van deze beoordeling kan echter sterk variëren. Er zijn ruwweg drie opties:
- Standaardsituatie: de accountant heeft geen twijfels en vertrouwt op een ‘self assessment’.
- Verhoogd risico: er wordt een extra partner ingeschakeld om mee te kijken.
- Hoog risico: crisis- en business recovery specialisten kijken mee.
De standaardsituatie (1/3)
In veel gevallen blijft het bij de standaard aanpak. De accountant heeft überhaupt geen twijfel over de continuïteit van het bedrijf. In dat geval werkt het reguliere audit team het onderwerp ‘going concern’ af zonder dat er anderen op meekijken.
❗De eigen inschatting van het reguliere audit team is dus bepalend voor de diepgang waarmee continuïteit wordt beoordeeld en wie er wel of niet meekijkt.
❗Dit kan problematisch zijn, want als de accountant te snel oordeelt, dan kijkt er verder niemand meer op mee en kunnen continuïteitsproblemen dus onopgemerkt blijven, met potentieel ernstige gevolgen natuurlijk.
Going concern als verhoogd risico (2/3)
Als accountants twijfels hebben – wat in elke fase van de audit kan gebeuren – wordt onmiddellijk een extra partner ingeschakeld om de continuïteit te beoordelen, met ondersteuning van het bureau vaktechniek. Hun betrokkenheid betekent een grondige review van het onderwerp ‘going concern’ en vervolgvragen, specifiek op dit onderwerp.
Afhankelijk van de uitkomst kan dit resulteren in een aanvullende paragraaf in de controleverklaring bij de jaarcijfers, waarin de accountant de onzekerheid over de continuïteit expliciet benoemt.
Going concern als hoog risico (3/3)
In ernstige gevallen, zoals bij mijn ervaring op het laatst met het aftekenen van V&D, worden crisis specialisten ingeschakeld. Deze professionals zijn gespecialiseerd in het uitvoeren van onafhankelijke business reviews bij noodlijdende bedrijven. Hun betrokkenheid wijst vaak op serieuze problemen.
❗In mijn praktijk heeft dit altijd geleid tot een aanvullende paragraaf in de controleverklaring bij de jaarcijfers, waarin de accountant de onzekerheid over de continuïteit expliciet benoemt.
Advies in geval van twijfel
Mijn advies is om bij enige twijfel over de continuïteit altijd in overleg te treden met ons of andere specialisten. Dit leidt tot:
- Een beter onderbouwde inschatting van de continuïteit van de onderneming.
- Meer helderheid over de nodige communicatie naar stakeholders, waaronder ook kredietratingbureaus.
- Tijdige beantwoording van vragen van accountants en banken, om vertraging in de jaarcijfers en mogelijke bestuurdersaansprakelijkheid te voorkomen.
Na plaatsing van dit artikel
We kregen de volgende aanvullingen van jullie over going concern:
- De NBA heeft een lijst met ‘rode vlaggen’ gebundeld, waardevol voor accountants maar zeker ook voor bestuurders en commissarissen.
- Kijk niet alleen naar de comfortabele stuurinformatie top-line en ebitda, maar ook naar de liquiditeit en bank convenanten.
- Voorkom tunnelvisie in de boardroom en denk vooral in scenario’s.
- De suggestie om naast de Altman-Z score ook te kijken naar Piotroski’s F en Ohlson’s O.
